ΕΥΘΥΝΗ ΚΑΤΟΧΟΥ ΖΩΟΥ

images

 

Στην περίπτωση εκείνη που κάποιο κατοικίδιο ζώο προκαλέσει σε άλλον υλικές ζημιές ή τραυματισμό, ισχύουν τα ακόλουθα:
Με βάση τη διάταξη του άρθρου 924 ΑΚ, «Ο κάτοχος ζώου ευθύνεται για τη ζημία που προξενήθηκε από αυτό σε τρίτον. Αν η ζημία έγινε από κατοικίδιο ζώο που χρησιμοποιείται για το επάγγελμα, τη φύλαξη της κατοικίας ή τη διατροφή του κατόχου του, αυτός δεν ευθύνεται, αν αποδείξει ότι δεν τον βαρύνει κανένα πταίσμα ως προς τη φύλαξη και την εποπτεία του ζώου».
Με την πρώτη παράγραφο καθιερώνεται η αντικειμενική ευθύνη του κατόχου ζώου για τη ζημία που προκάλεσε αυτό σε τρίτο, δηλαδή από μόνο το γεγονός της κατοχής του ζώου και ανεξάρτητα από οποιαδήποτε υπαιτιότητά του. Και τούτο διότι ο κάτοχος που έχει τα ωφελήματα από το ζώο πρέπει να φέρει και τον κίνδυνο κάθε ζημίας που προξενείται απ’ αυτό.
Η αυστηρότητα του παραπάνω κανόνα μετριάζεται με τη δεύτερη παράγραφο του ιδίου άρθρου στην οποία θεσπίζεται, προκειμένου για κατοικίδια ζώα, η νόθος αντικειμενική ευθύνη του κατόχου δηλαδή υποκειμενική με αντεστραμμένο το βάρος αποδείξεως, η οποία στηρίζεται σε εικαζόμενο πταίσμα αυτού για τη φύλαξη και εποπτεία του ζώου.
Ο κάτοχος χρήσιμου κατοικίδιου ζώου έχει την υποχρέωση για φύλαξη και εποπτεία αυτού με σκοπό την προστασία των τρίτων από την εγγενή επικινδυνότητα της διατήρησής του. Αυτό σημαίνει ότι είναι υποχρεωμένος να λαμβάνει όλα τα μέτρα που κατά τις αντιλήψεις των συναλλαγών και ενόψει των παραπάνω ιδιοτήτων του ζώου και του τρόπου χρησιμοποίησής του είναι αναγκαία και δυνατά για να αποτρέψουν την εκ μέρους του ζώου πρόκληση ζημίας σε τρίτον (π.χ. να το κρατά περιορισμένο ώστε να μην μπορεί να ξεφύγει από τον έλεγχό του να βάλει φίμωτρο στο σκυλί ή να το δέσει με ειδικό λουρί κ.λ.π.).
Επομένως, σε περίπτωση προκλήσεως ζημίας σε τρίτον, τεκμαίρεται κατά το άρθρο 924 παρ. 2 ΑΚ, ότι α) παραμέλησε υπαίτια την υποχρέωση για φύλαξη και εποπτεία του ζώου και β) ανάμεσα στην παραμέληση της υποχρέωσης και την πρόκληση της ζημίας υπάρχει ο απαιτούμενος αιτιώδης σύνδεσμος, με την έννοια ότι η ζημία δεν θα προκαλούνταν αν ο κάτοχος δεν είχε παραμελήσει την εποπτεία.
Για την ανατροπή του τεκμηρίου της παραγράφου αυτής, ο κάτοχος του ζώου πρέπει να αποδείξει είτε ότι δεν παραμέλησε την εποπτεία του ζώου, είτε ότι η παραμέληση της εποπτείας δεν οφείλεται σε υπαιτιότητά του, είτε ότι η ζημία δεν συνδέεται αιτιωδώς με την παραμέληση της εποπτείας, δηλαδή ότι η ζημία θα προκαλούνταν και αν ακόμη αυτός είχε επιδείξει την απαιτούμενη επιμέλεια ως προς τη φύλαξη και εποπτεία του ζώου
Ως κατοικίδια ζώα για την εφαρμογή της ανωτέρω δεύτερης παραγράφου του άρθρου 924 ΑΚ νοούνται εκείνα που ζουν, αναπτύσσονται, τρέφονται ή αναπαράγονται κάτω από τη στέγη του ανθρώπου και με τις φροντίδες αυτού και είναι πρooρισμένα να χρησιμοποιούνται για το επάγγελμα, τη φύλαξη της οικίας ή τη διατροφή του κατόχου τους
Ως κάτοχος με την έννοια των διατάξεων και των δύο παραγράφων του άρθρου 924 ΑΚ θεωρείται εκείνος ο οποίος έχει τη φυσική εξουσία στο ζώο και ο οποίος έχει αναλάβει να του παρέχει τροφή, να το στεγάζει, να το φροντίζει, να το χρησιμοποιεί και να αποκομίζει τις οποιεσδήποτε ωφέλειές του
Για να ευθύνεται ο κάτοχος του ζώου για τη ζημία που προξενήθηκε απ’ αυτό κατά τους όρους του άρθρου 924 ΑΚ, πρέπει να δύναται να αποδειχθεί ότι η ενέργεια του ζώου είναι η αιτία η δε ζημία το αποτέλεσμα, αυτής Συνεπώς, σε περίπτωση αξίωσης αποζημίωσης, για να λάβει αποζημίωση εκείνος ο οποίος βλάφθηκε, για τη βλάβη που προξενήθηκε σ’ αυτόν από ζώο, θα πρέπει να αποδείξει α) την έκταση της ζημίας του. β) ότι αυτή προξενήθηκε από ενέργεια του ζώου και γ) ποιος είναι ο κατοχος του ζώου.
Από την άλλη πλευρά, ο κάτοχος του ζώου, για να μετριάσει ή να αποκλείσει πλήρως την ευθύνη του οφείλει να αποδείξει: α) την ιδιότητα του ζώου τούτου καθώς και το γεγονός ότι αυτό χρησίμευε για το επάγγελμά του τη φύλαξη της κατοικίας του ή τη διατροφή του και β) ότι δεν τον βαρύνει κανένα πταίσμα για τη φύλαξη και εποπτεία του ζώου, γιατί κατέβαλε γι` αυτή τη συνηθισμένη στις συναλλαγές επιμέλεια, και μάλιστα στον τόπο που διαμένει, για τη φύλαξη του ζώου, εκθέτοντας προς τούτο και τα περιστατικά που δικαιολογούν μια τέτοια περίπτωση σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν για το ζήτημα τούτο και παραπάνω
Η ευθύνη του κατόχου του ζώου, ανεξάρτητα αν βασίζεται στην παρ. 1 ή την παρ. 2 του παραπάνω άρθρου, μπορεί να μετριασθεί ή και να παύσει τελείως αν δύναται να αποδοθεί στο ζημιωθέντα ή σε πρόσωπα για τα οποία ευθύνεται αυτός οποιοδήποτε πταίσμα.
Στην περίπτωση εκείνη κατά την οποία το ζώο ξεφύγει από την επίβλεψη του κατόχου του και προκαλέσει ζημία σε πράγματα και σε πρόσωπα, τότε, ο κάτοχός του διαπράττει ταυτόχρονα και ποινικά αδικήματα, όπως για παράδειγμα φθορά ξένης ιδιοκτησίας, σωματική βλάβη από αμέλεια ακόμη και ανθρωποκτονία από αμέλεια, τα οποία τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης.
Κατά το ελληνικό ποινικό δίκαιο, στην περίπτωση διάπραξης εγκλήματος από κατοικίδιο ζώο, άμεσος αυτουργός του εγκλήματος αυτού θεωρείται πάντοτε ο κάτοχός του, ενώ το κατοικίδιο, ως μη έχον ποινική ευθύνη, αποτελεί απλώς το όργανο πραγματοποίησης αυτού. Και σε αυτήν την περίπτωση όμως θα πρέπει να ερευνηθεί ο βαθμός του δόλου ή της αμέλειας του κατόχου του προκειμένου να αποδοθούν οι ανάλογες ευθύνες.